(Column: 2 oktober 2024)
“Wees uzelf! zei ik tot iemand. Maar hij kon niet, hij was niemand.” Eén van mijn tantes citeerde vroeger graag uit wijsheden van o.a. P.A. de Genestet, en deze grappige zin heb ik altijd onthouden.
Veel van ons doen en laten is nu eenmaal gericht op hoe we bij anderen overkomen. En vaak willen we niet laten zien wie we echt zijn, maar eerder wie we graag zouden wíllen zijn.
Voor een deel is dat een normale en ook wenselijke gang van zaken in een samenleving: we zijn hier nu eenmaal niet in ons eentje en daar hoort een zeker decorum bij. Regels van fatsoen waar je je aan wilt houden en waarvan je wilt dat ook anderen dat doen. En dat is helemaal niet erg.
Maar hoeveel mensen zijn er niet die veel verder gaan dan dat? Die een hele façade oprichten waar ze zich op alle mogelijke manieren mee proberen te vereenzelvigen. En die zich daardoor in steeds meer bochten moeten wringen om de naar buiten gewekte indruk een beetje in stand te houden.
Ik zag laatst een prachtig youtube-filmpje voorbij komen waarin Stef Bos het lied “Maskerman” zingt. “Hoeveel maskers moet je dragen, hoeveel levens moet je leven om op een dag jezelf te zijn” klinkt het. Jezelf zijn. Als je bedenkt dat elk mens uniek is, is jezelf zijn dan niet één van de belangrijkste dingen waar het om gaat? Je eerste levensopdracht?
In één van de chassidische vertellingen van Martin Buber komt het verhaal voor van Rabbi Soesja. “Als rabbi Soesja aan de hemelpoort komt, zo vertelt de rabbi, dan zal God hem niet vragen ‘rabbi Soesja, waarom ben je niet als Abraham geweest?’ en God zal hem ook niet vragen ‘rabbi Soesja, waarom ben je niet als Mozes geweest?’, maar God zal hem vragen ‘rabbi Soesja, waarom ben je niet als rabbi Soesja geweest?’”
Je kunt niet meer worden dan jezelf, je kunt wel meer jezelf worden. Want pas als je jezelf bent, kun je ook echt op de ander gericht zijn. Dan kun je elkaar ontmoeten. Om met de Genestet te spreken: als je niet jezelf bent, dan ben je niemand. En wie wil er nou een ontmoeting met niemand?
Maria Bolijn